Το Μουντιάλ του 2006 έγινε στην Γερμανία. Για την ιστορία, το κέρδισε η Ιταλία. Για τους φίλους του αθλήματος όμως, εκείνη η διοργάνωση θεωρείται ξεχωριστή για πολλούς άλλους λόγους: Η Νατσιονάλμανσαφτ βγήκε από την αφάνεια και έφτασε μέχρι την τρίτη θέση. Μαζί της, από το… χρονοντούλαπο βγήκε η γερμανική σημαία και αποενοχοποιήθηκε μια και καλή η εθνική υπερηφάνεια των Γερμανών. Ακόμη και σήμερα, εκείνες οι τέσσερις εβδομάδες είναι γνωστές ως «καλοκαιρινό όνειρο». Εκατομμύρια φίλοι του ποδοσφαίρου σε ένα συνεχές πολύχρωμο πάρτι, μέσα και έξω από τα γήπεδα, από άκρη σε άκρη στη χώρα. Το «μίλι των φιλάθλων» («Fanmeile») ήταν η λέξη της χρονιάς για το 2006. Για την διοργάνωση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος που αρχίζει απόψε, 18 χρόνια μετά, ο στόχος των οικοδεσποτών είναι πολύ διαφορετικός: να περάσουν τέσσερις εβδομάδες μόνο με αθλητικές ειδήσεις…
Ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς δεν είναι ποδοσφαιρόφιλος σαν την προκάτοχό του ‘Αγγελα Μέρκελ, η οποία δεν έχανε αγώνα της εθνικής ομάδας και πανηγύριζε με οπαδικό ενθουσιασμό τις νίκες στα αποδυτήρια με τους παίκτες. Ο κ. Σολτς θα πάει στο γήπεδο μάλλον απρόθυμα, ίσως και λίγο αμήχανα. Αντιλαμβάνεται ωστόσο πολύ καλά τι «παίζεται» έξω από τους αγωνιστικούς χώρους αυτού του τουρνουά. Πριν από λίγες ημέρες, σε συνέντευξή του στο αθλητικό πόντκαστ «Spielmacher», ο κ. Σολτς επανέλαβε δεκάδες φορές μία λέξη: «ασφάλεια». «Ο κόσμος να επικεντρωθεί στο παιχνίδι και στην υποστήριξη των ομάδων. Διότι κάνουμε τα πάντα για την ασφάλεια, τόσο στα στάδια όσο και γύρω από αυτά», διαβεβαίωσε ο καγκελάριος και παρέπεμψε στις ενέργειες της αστυνομίας και των μυστικών υπηρεσιών και στην συνεργασία των γερμανικών αρχών με τις αντίστοιχες άλλων κρατών. «Εξετάζουμε όλα τα πιθανά και απίθανα σενάρια, ώστε να μπορούμε με ασφάλεια να ισχυριστούμε, όχι ότι δεν μπορεί να συμβεί τίποτα, αλλά τουλάχιστον ότι κάναμε τα πάντα», πρόσθεσε με νόημα. Ενδεικτικό του κλίματος που επικρατεί είναι και το γεγονός ότι σε χθεσινή δημοσκόπηση για λογαριασμό του καναλιού ZDF, το 44% των ερωτηθέντων εκφράζει φόβο για πιθανές επιθέσεις κατά την διάρκεια του τουρνουά.
Το Euro 2024 αρχίζει σήμερα στο Μόναχο και ολοκληρώνεται στο Βερολίνο στις 14 Ιουλίου, με 24 ομάδες και 51 ματς. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των διοργανωτών, περισσότεροι από 2,7 εκατομμύρια φίλαθλοι αναμένεται να παρακολουθήσουν τους αγώνες σε 10 στάδια ισάριθμων πόλεων και επιπλέον 12 εκατομμύρια να βρεθούν στα ειδικά σημεία public viewing σε όλη τη χώρα, όπου έχουν εδώ και εβδομάδες στηθεί γιγαντοοθόνες.
Το «στοίχημα» όμως δεν είναι στους αγωνιστικούς χώρους ή στην αρτιότητα της οργάνωσης από την πλευρά των οικοδεσποτών – αν και τα προβλήματα γίνονται ήδη αισθητά, π.χ. στις καθυστερήσεις των τρένων στην Βαυαρία, μετά τις ζημιές που προκάλεσαν στις σιδηροδρομικές γραμμές οι πρόσφατες πλημμύρες. Το διακύβευμα αφορά κυρίως την αποτελεσματικότητα των μέτρων ασφαλείας για αυτές τις τέσσερις εβδομάδες, οι οποίες για τις αρχές θα κυλήσουν ασφαλώς βασανιστικά αργά… Οι απειλές έχουν πλέον αλλάξει – τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά. Στην «παραδοσιακή» τρομοκρατία και τους χούλιγκαν, έχουν προστεθεί οι κυβερνοαπειλές, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν από μέτριους οργανωτικούς πονοκεφάλους έως και σοβαρά προβλήματα π.χ. σε συστήματα ασφάλειας της έκδοσης των εισιτηρίων. Ειδικά μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, τα κρούσματα κυβερνοεπιθέσεων έχουν αυξηθεί σημαντικά – το ίδιο και η εγρήγορση των ειδικών υπηρεσιών.
«Γνωρίζουμε φυσικά ότι υπάρχουν τρομοκρατικές ομάδες οι οποίες ενεργούν στην Ευρώπη. Έχουν πυρήνες εν υπνώσει. Αυτή τη φορά η απειλή είναι πιο μεγάλη, πιο ορατή», δηλώνει στο δίκτυο CBC ο πρώην αξιωματικός Ντέιβιντ Χόλεϊ, ο οποίος εργάστηκε ως σύμβουλος ασφαλείας για το BBC στο Μουντιάλ του 2006 και προσθέτει ότι στα στάδια είναι πολύ πιο δύσκολο να γίνει κάποια επίθεση, καθώς τα μέτρα ασφαλείας θα είναι εξαιρετικά αυστηρά. «Οι στόχοι όμως θα είναι τόσοι πολλοί. Δεν είναι μόνο τα στάδια. Χιλιάδες άνθρωποι θα βρίσκονται σε ζώνες φιλάθλων, πλατείες, εστιατόρια, καφέ, σε συναυλίες, ειδικές προβολές ταινιών και πάρτι. Πώς προστατεύεις τόσον κόσμο; Οι λεγόμενοι «μαλακοί στόχοι» είναι πολύ πιο ευάλωτοι, λόγω και της χαλαρής ατμόσφαιρας που επικρατεί, αλλά και του γεγονότος ότι π.χ. στις ζώνες φιλάθλων δεν υπάρχει εισιτήριο», εξηγεί ο ίδιος.
– Το σχέδιο –
Για να αντιμετωπίσει την πρόκληση, η Γερμανία έχει κινητοποιήσει το σύνολο των δυνατοτήτων της στην ασφάλεια, ακόμη και τις ένοπλες δυνάμεις. «Η ασφάλεια είναι η κορυφαία προτεραιότητα», λέει και ο διευθυντής του τουρνουά, βετεράνος ποδοσφαιριστής Φίλιπ Λαμ. Σε αυτό το πλαίσιο, στην περιοχή του Νόις έχει ήδη στηθεί το Διεθνές Κέντρο Αστυνομικής Συνεργασίας (IPCC), από όπου θα παρακολουθούν την κατάσταση 300 ειδικοί των 24 χωρών που συμμετέχουν στο Euro 2024. Ο διευθυντής του Κέντρου Όλιβερ Στρούντχοφ εξήγησε κατά την παρουσίαση του σχεδίου ότι το σκεπτικό είναι πως «κάθε χώρα γνωρίζει καλύτερα από όλους τους άλλους τους ταραχοποιούς της και μπορεί να τους αναγνωρίσει ταχύτερα». Επιπλέον, η Γαλλία θα στείλει στην Γερμανία αστυνομικούς, οι οποίοι θα πραγματοποιούν κοινές περιπολίες με τους γερμανούς συναδέλφους τους κυρίως στα σιδηροδρομικά δρομολόγια μεταξύ των δύο χωρών και ειδικά όταν υπάρχουν αγώνες της γαλλικής εθνικής ομάδας.
Στο πεδίο θα βρίσκονται και αστυνομικοί της Europol. Η Βρετανία από την πλευρά της, στο πλαίσιο των προληπτικών μέτρων, έχει επιβάλει προσωρινή απαγόρευση εξόδου από τη χώρα σε 1600 οπαδούς από την Αγγλία και την Ουαλία, οι οποίοι έχουν καταδικαστεί σε αποκλεισμό από τα γήπεδα για αδικήματα που σχετίζονται με χουλιγκανισμό.
Ενδεικτική της σοβαρότητας που αποδίδει το Βερολίνο στα μέτρα ασφαλείας είναι και η απόφαση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης να άρει τα προνόμια της Σένγκεν και να επιβάλει συνοριακούς ελέγχους, τουλάχιστον μέχρι το τέλος των αγώνων, λαμβάνοντας υπ’όψιν την εύκολη χερσαία πρόσβαση της Γερμανίας από πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Γύρω από τα στάδια θα λειτουργήσουν τρεις ζώνες ελέγχου, πρώτα των αυτοκινήτων, κατόπιν των προσωπικών αντικειμένων (τσάντες, σακίδια) και τελευταία των εισιτηρίων των θεατών. Σε κάθε αγώνα θα επιχειρούν 800 έως 1.300 αστυνομικοί, αναλόγως των ομάδων που εμπλέκονται και της ειδικής αξιολόγησης του κινδύνου. Οι ένοπλες δυνάμεις θα συνεισφέρουν στην περιφρούρηση της διοργάνωσης επιτηρώντας τον εναέριο χώρο από το Εθνικό Κέντρο Αεροπορικής Ασφάλειας και θα επιβάλλουν κατά διαστήματα ζώνη απαγόρευσης πτήσεων ακόμη και για drones. Επιπλέον μέτρα προστασίας θα ληφθούν για το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα της Ουκρανίας.
– Φρένο στην μπίρα –
Στα πιο ειδικά μέτρα που θα εφαρμόσουν οι Γερμανοί προκειμένου να διευκολύνουν την τήρηση της τάξης περιλαμβάνονται και περιορισμοί στην κατανάλωση αλκοολούχων ποτών. Στα μπαρ των σταδίων θα πωλείται μεν μπίρα, αλλά θα μπορεί κανείς να αγοράσει μόνο έως δύο συσκευασίες – όχι γυάλινες -, τις οποίες όμως δεν θα μπορεί να φέρει μαζί του στην εξέδρα. Η κατανάλωση αλκοόλ στα στάδια θα επιτρέπεται μόνο στα ειδικά σημεία και όχι στις κερκίδες, όπως συνέβαινε έως τώρα και φυσικά η αστυνομία μπορεί να απαγορεύσει σε μεθυσμένους φιλάθλους την είσοδο σε στάδιο. Η απόφαση για αυστηροποίηση των κανονισμών σχετικά με το αλκοόλ ακολουθούν κατά κάποιον τρόπο το μέτρο που εφαρμόστηκε πρώτη φορά στο Μουντιάλ του Κατάρ το 2022, όπου την τελευταία στιγμή απαγορεύτηκε η διάθεση μπίρας στα στάδια.
Κατά τα άλλα, οι φίλαθλοι που θα βρεθούν στην Γερμανία για τους αγώνες του Euro 2024, θα πρέπει ακόμη να γνωρίζουν ότι δεν επιτρέπεται να κυκλοφορούν με μη αυθεντικές ενδυμασίες των ομάδων. Η σχετική νομοθεσία προβλέπει μάλιστα πρόστιμα ύψους ακόμη και 4.000 ευρώ. Με πρόστιμο 100 ευρώ κινδυνεύει επίσης ο καταναλωτής που δεν χρησιμοποιεί τους ενδεδειγμένους κάδους απορριμμάτων για ανακύκλωση. Ο κανονισμός ισχύει και για τους επισκέπτες.
Η Γερμανία θα παραμείνει στο υψηλότερο επίπεδο συναγερμού μέχρι και το σφύριγμα της λήξης του τελικού του Euro στις 14 Ιουλίου, στο ιστορικό Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου. Μόνο τότε ο Όλαφ Σολτς θα μπορέσει να ανασάνει με ανακούφιση. Κατόπιν, γερμανοί αστυνομικοί θα μεταβούν στην Γαλλία, προκειμένου να συνδράμουν με την σειρά τους τους γάλλους συναδέλφους τους, στην περιφρούρηση των Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού, οι οποίοι επίσης διοργανώνονται εν μέσω δύο πολέμων στην ευρύτερη περιοχή, με αποκλεισμούς και αυστηρούς ελέγχους, όπως αρμόζει στην εποχή. Και γίνεται πια όλο και πιο ξεκάθαρο: Τα logistics, τα έξοδα και οι απαιτήσεις ασφάλειας καθιστούν πλέον τις μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις σχεδόν απαγορευτικές για μικρές ή φτωχότερες χώρες. Ενδεικτικά, στο Euro 2024, μόνο το κόστος για την ανακαίνιση των γηπέδων, τις διαφημίσεις και τα πάρτι των φιλάθλων έφτασε στα 400 εκατομμύρια ευρώ, ενώ η ασφάλεια του τουρνουά, αν και δύσκολο να υπολογιστεί με ακρίβεια, κόστισε τουλάχιστον 150 εκατομμύρια. Το χειρότερο όμως είναι ότι σταδιακά, η χαρά του αθλητισμού, της συμμετοχής και της συνάντησης εθνών και πολιτισμών, που με αγωνία η Γερμανία ονόμασε φέτος «Ενωμένοι στην καρδιά της Ευρώπης» και ανέθεσε στο χαριτωμένο αρκουδάκι ‘Αλμπερτ να διαφημίσει, επισκιάζεται όλο και περισσότερο από την αγωνία και τον φόβο