Αν και η απουσία γυναικών καλλιτεχνών από την δεκάδα με τις πιο ακριβές πωλήσεις έργων τέχνης σε δημοπρασίες για το 2023, είναι ηχηρή, μαρτυρώντας τις έμφυλες ανισότητες που μάστιζαν και εξακολουθούν να μαστίζουν τον εικαστικό χώρο, αν και το 2022 το πιο “φθηνό” της αντίστοιχης λίστας άγγιξε τα 79.8 εκατομμύρια δολάρια, ωστόσο, τα παρακάτω εξαιρετικής σύλληψης και ομορφιάς δημοπρατημένα έργα τέχνης εμβληματικών καλλιτεχνών, τα ακριβότερα της χρονιάς που μάς πέρασε, κρύβουν από πίσω μια συναρπαστική ιστορία όσον αφορά τη ζωή και το καλλιτεχνικό όραμα των δημιουργών τους.
10. Henri Rousseau, «Les Flamants», 1910
43,5 εκατομμύρια δολάρια
Αν και ο Henri Rousseau είχε εξερευνήσει, ως θεματική, το πλούσιο, τροπικό τοπίο της ζούγκλας ήδη από το 1891 και το «Surpris!», εκείνο δεν κυριάρχησε στο έργο του, ωστόσο, παρά μόνο στα πρώτα χρόνια του εικοστού αιώνα. Ο Γάλλος ζωγράφος, κορυφαίος εκπρόσωπος του Μεταϊμπρεσιονισμού, θα αφιερώσει δεκάδες συνθέσεις σε αυτά τα δραματικά, μυστηριώδη τοπία, γεμάτα με εξωτικά φυτά, λουλούδια και ζώα, οι οποίες θα εδραιώσουν την καλλιτεχνική του κληρονομιά και θα αποτελέσουν πρότυπο για σπουδαίους μεταγενέστερους καλλιτέχνες και διανοούμενους όπως ο Πάμπλο Πικάσο , ο Αντρέ Μπρετόν και ο Μαξ Ερνστ. Σπάνιο δείγμα των φημισμένων αυτών πινάκων του Rousseau, το «Les Flamants» πωλήθηκε το Μάιο του 2023 από τον οίκο Christie’s για $43,5 εκ., τιμή-ρεκόρ για έργο του καλλιτέχνη.
9. Wassily Kandinsky, «Murnau mit Kirche» II (Murnau with Church II), 1910
44.8 εκατομμύρια δοκάρια
Sotheby’s
Το 1910, την περίοδο που πραγματοποιούσε τα πρώτα σημαντικά βήματα στο ταξίδι του προς την αφαίρεση, ο Wassily Kandinsky θα δημιουργήσει το «Murnau mit Kirche II». Συνδυάζοντας την κλίμακα με μια μεγαλοπρεπή αίσθηση του χρώματος και της μορφής, το έργο ενσωματώνει τα επιτεύγματα αυτής της κοσμοϊστορικής μετάβασης, η οποία θα οδηγούσε τον Kandinsky στην ανάπτυξη ενός πλήρως αφηρημένου ύφους που θα τον καθιστούσε, με τη σειρά του, έναν από τους επιδραστικότερους καλλιτέχνες του 20ου αιώνα. Τον Μάρτιο του 2023, ο πίνακας, αφότου αποδόθηκε στους νόμιμους ιδιοκτήτες του, τους Γερμανοεβραίους συλλέκτες τέχνης Johanna Margarete και Siegbert Samuel Stern, πωλήθηκε, εκ μέρους των απογόνων τους, από τον οίκο Sotheby’s $44.8 εκ.
8. Mark Rothko, Untitled (Yellow, Orange, Yellow, Light Orange), 1955
46.4 εκατομμύρια δολάρια
Η αισθητική, συναισθηματική και ψυχολογική πολυπλοκότητα που χαρακτηρίζει τον Mark Rothko συμπυκνώνεται στο μνημειώδες έργο του «Untitled (Yellow, Orange, Yellow, Light Orange)». Η ικανότητα του σπουδαίου καλλιτέχνη να αιχμαλωτίζει, στον καμβά του, τις ανυπολόγιστες δυνάμεις του σύμπαντος, να καταλαμβάνει το άυλο και να επιβραδύνει τον χρόνο αποδεικνύεται μέσα από την πάντα μαγευτική και εφήμερη σαγήνη του ξημερώματος, με την ένταση του χρώματος να παρασύρει τον θεατή σε ένα οπτικό και φασματικό δράμα. Το έργο, το οποίο ανήκει στις πιο καθοριστικές περιόδους της καριέρας του Rothko, δημοπρατήθηκε από τον Christie’s, τον Νοέμβριο του 2023, ξεπερνώντας, όμως, μετά βίας την εκτίμηση των $45 εκ.
7. Richard Diebenkorn, «Recollections of a Visit to Leningrad», 1965
46,4 εκατομμύρια δολάρια
Φωτογραφία: Christie’s
Τη δεκαετία του 1960 ο Αμερικανός καλλιτέχνης Richard Diebenkorn θα πραγματοποιήσει ένα σπάνιο ταξίδι στη Σοβιετική Ένωση. Εκεί, θα δει, αυτοπροσώπως, δεκάδες πίνακες του σπουδαίου Γάλλου ζωγράφου Henri Matisse. Μια κομβική “συνάντηση” που θα αποτελέσει σημείο εκκίνησης για τη μετάβαση του Diebenkorn προς νέα “αφαιρετικά” επίπεδα, πλούσιων και ζωηρών χρωμάτων, που θα μάς χάριζε, αργότερα, την εμβληματική σειρά πινάκων «Ocean Park». To έργο «Recollections of a Visit to Leningrad» δεν εξυμνεί μόνο τον θαυμασμό του καλλιτέχνη προς τον Matisse και τη βαθιά επίδραση που άσκησε στην καριέρα του, αλλά τεκμηριώνει, επίσης, τις μεγάλες αλλαγές που συνέβησαν, εκείνη την περίοδο, στον ευρύτερο χώρο της τέχνης, με την εμφάνιση της Pop Art. Ο πίνακας πωλήθηκε, τον Νοέμβριο του 2023, από τον οίκο Christie’s για 46.4 εκ. δολάρια, τιμή ρεκόρ για έργο του Diebenkorn.
6. Francis Bacon, «Figure in Movement», 1976
52 εκατομμύρια δολάρια
Φωτογραφία: Christie’s
Το 1976, μερικά χρόνια μετά τον τραγικό θάνατο του συντρόφου και “μούσας” του George Dyer, o Francis Bacon θα δημιουργήσει τον αριστουργηματικό πίνακα«Figure in Movement», έναν στοχασμό πάνω στην αγάπη, την απώλεια, το πένθος και την παροδικότητα της ανθρώπινης συνθήκης. Μια συγκλονιστική εικόνα “οπερατικού” μεγαλείου. Δύο σώματα που διαπλέκονται, μεταξύ τους, μπροστά στην άβυσσο. Η ζωή που φωτίζεται ενάντια στο κενό της ανυπαρξίας, ένα πορτραίτο της σάρκας στο χείλος της υπέρβασης. Αν και η σχέση τους υπήρξε θυελλώδης, ο Dyer βρίσκεται σε πολλά από τα σημαντικότερα έργα του Βρετανού καλλιτέχνη. «Δεν περνάει ούτε μια ώρα που να μην τον σκέφτομαι», εξομολογούταν ο Bacon. Ο πίνακας πωλήθηκε τον Νοέμβριο του 2023 από τον οίκο Christie’s, όταν και μετά από πέντε δεκαετίες επέστρεψε ξανά σε δημόσια θέα.
5. Gustav Klimt «Insel im Attersee» (1901-1902)
53 εκατομμύρια δολάρια
Φωτογραφία: Sotheby’s
Ο σπουδαίος Αυστριακός ζωγράφος Gustav Klimt προχώρησε, κατά τη διάρκεια της καριέρας του, σε μια ρηξικέλευθη προσέγγιση της ζωγραφικής τοπίου. Η κομβική αυτή στιγμή για τον καλλιτέχνη σηματοδοτείται από το έργο του «Insel im Attersee». Απεικονίζοντας τα μαγευτικά γαλάζια νερά της λίμνης Attersee, στην Αυστρία, στο «Insel im Attersee», ένα από τα πιο υποβλητικά τοπία του Klimt, η παραδοσιακή προοπτική και το θέμα παρασύρονται από μια μια πλημμύρα χρωμάτων και μορφών που αγγίζει τα όρια του αφηρημένου και οδηγούν, με βαθιά ευαισθησία, τον θεατή, σε μια διαχρονική ενατένιση της φύσης και της τέχνης. Ο πίνακας, ο οποίος κάποτε άνηκε στον συλλέκτη Otto Kallir, πωλήθηκε από τον οίκο Sotheby’s τον Μάιο του 2023.
4. Jean-Michel Basquiat, «El Gran Espectaculo» (The Nile), 1983
67 εκατομμύρια δολάρια
Φωτογραφία: Christie’s
To τρίπτυχο του Jean-Michel Basquiat, «El Gran Espectaculo», έπιασε την υψηλότερη τιμή σε μια βραδινή δημοπρασία του οίκου Christie’s τον Μάιο του 2023. Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους πίνακες της σύντομης αλλά συναρπαστικής καριέρας του σπουδαίου Αμερικανού ζωγράφου, με τον οποίο διακήρυξε την πρόθεση του να χρησιμοποιήσει τη ζωγραφική ως όχημα για να θίξει ζητήματα αναπαράστασης της παγκόσμιας ιστορίας. Στο «El Gran Espectaculo», την πεμπτουσία της ιστορικής ζωγραφικής του, ο Basquiat, μέσα από τη μοναδική οπτική του γλώσσα, αφηγείται την ιστορία της μαύρης διασποράς, από την Αρχαία Αίγυπτο έως τη σημερινή Αμερική, ως μέρος του δυτικού πολιτισμού.
3. Claude Monet, Le bassin aux nymphéas, 1919
74 εκατομμύρια δολάρια
Φωτογραφία: christies
Το καλοκαίρι του 1918, όταν και ο Claude Monet δούλευε πάνω στο έργο «Le bassin aux nymphéas», οι συνθήκες της ζωής του χαρακτηρίζονταν ως επισφαλείς. Ο σπουδαίος ζωγράφος πλησίαζε τα 80 έτη -πολύ πάνω από το προσδόκιμο ζωής των αντρών της γενιάς του- και υπέφερε από καταρράκτη στα δύο μάτια. Παράλληλα, ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος εισερχόταν στην τελική κρίσιμη φάση του με την έκβαση να κρέμεται από μια κλωστή. Μανιώδης κηπουρός ο ίδιος, περνούσε μεγάλο μέρος του χρόνου του στον μεγάλο κήπο του στο Giverny. Το διασημότερο κηπουρικό του κατόρθωμα υπήρξε μια λιμνούλα καλυμμένη με νούφαρα, την οποία, κατά τη διάρκεια της καριέρας του, ζωγράφισε σχεδόν 250 φορές. Στο γύρισμα του αιώνα, μάλιστα, είχε μετατραπεί σε σχεδόν αποκλειστικό θέμα της τέχνης του. Το «Le bassin aux nymphéas» με μια ματιά φαίνεται εντελώς απομακρυσμένο από την καταστροφή των πεδίων των μαχών, ωστόσο, ο ίδιος έβλεπε σε αυτό μια ποίηση συνυφασμένη με τις συλλογικές προσπάθειες του γαλλικού έθνους. Ο πίνακας πωλήθηκε από τον οίκο Christie’s τον Νοέμβριο του 2023 ξεπερνώντας την αρχική εκτίμηση των 65εκ. δολαρίων.
2. Gustav Klimt, «Dame mit Fächer», 1917
108 εκατομμύρια δολάρια
Το «Dame mit Fächer» («Η Κυρία με τη Βεντάλια») θεωρείται η τελευταία προσωπογραφία του σπουδαίου Αυστριακού ζωγράφου Gustav Klimt πριν τον πρόωρο θάνατο του, τον Φεβρουάριο του 1918, όταν βρισκόταν ακόμη στην καλλιτεχνική του ακμή και παρήγαγε μερικά από τα πιο ολοκληρωμένα και πειραματικά έργα του. Το σαγηνευτικό και πλούσιο αυτό πορτραίτο μιας ανώνυμης κυρίας αποτελεί μια ωδή στην απόλυτη ομορφιά που δραπετεύει από την “τυπικότητα” προηγούμενων έργων του καλλιτέχνη, αποζητώντας μια νέα εκφραστικότητα, μια όλο και πιο βαθιά και πιο χαρούμενη κατάδυση στο σχέδιο, το χρώμα και τη μορφή, που αντικατοπτρίζουν την τεχνική δεινότητα και δημιουργική πληθωρικότητα του. Ο πίνακας πωλήθηκε από τον οίκο Sotheby’s το 2023 σχεδόν δέκα φορές περισσότερο από τα 11.6 εκ. δολάρια της τελευταίας του δημοπράτησης το 1994.
1. Pablo Picasso, «Femme à la montre», 1932
139 εκατομμύρια δολάρια
Sotheby’s