Η πολιομυελίτιδα έχει απειλήσει την υγεία και την ευημερία των παιδιών εδώ και αιώνες, αλλά σήμερα είναι σε μεγάλο βαθμό μια ξεχασμένη ασθένεια για τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που ζουν στην Ευρώπη.
Ο εμβολιασμός κατά της πολιομυελίτιδας υπήρξε αναμφισβήτητα μία από τις πιο επιτυχημένες παρεμβάσεις στη δημόσια υγεία στην Ευρώπη και παγκοσμίως.
Χάρη στα επιτυχημένα προγράμματα εμβολιασμού, την επιτήρηση και την αντιμετώπιση των κρουσμάτων, η Ευρώπη κηρύχθηκε απαλλαγμένη από την ενδημική πολιομυελίτιδα το 2002 και έκτοτε διατηρεί αυτό το καθεστώς κάθε χρόνο.
Ωστόσο, μέχρι να επιτευχθεί η παγκόσμια εκρίζωση και όσο ο ιός της πολιομυελίτιδας κυκλοφορεί οπουδήποτε, οι εισαγωγές στην Ευρώπη είναι αναπόφευκτες. Τα δεδομένα από τα συστήματα επιτήρησης του ιού της πολιομυελίτιδας δείχνουν ότι ο παθογόνος ιός της πολιομυελίτιδας ανιχνεύτηκε σε τουλάχιστον μία από τις χώρες της Ευρώπης κάθε χρόνο από το 2015 έως το 2022.
Είναι υψίστης σημασίας να βλέπουμε κάθε εισαγωγή οποιουδήποτε επιβλαβούς ιού πολιομυελίτιδας στην Ευρώπη ως μια κλήση αφύπνισης – η πολιομυελίτιδα μπορεί να ξεχαστεί από πολλούς, αλλά δεν έχει εξαφανιστεί και εξακολουθεί να αποτελεί κίνδυνο για τους μη εμβολιασμένους στην Ευρώπη και σε κάθε άλλη περιοχή τον κόσμο.
Ο ασυνήθιστα υψηλός αριθμός ανιχνεύσεων ιού πολιομυελίτιδας τους τελευταίους μήνες ενίσχυσε τον επείγοντα χαρακτήρα της κλήσης αφύπνισης. Από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο του 2024, ο ιός πολιομυελίτιδας τύπου 2 (VDPV2) που προέρχεται από εμβόλια εντοπίστηκε σε συστήματα αποχέτευσης 14 πόλεων σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες διαδοχικά στην Ισπανία, την Πολωνία , τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο (Ηνωμένο Βασίλειο) και τη Φινλανδία.
Οι απομονωμένοι ιοί VDPV2 συνδέονται με μια γενεαλογία (NIE-ZAS-1) που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Νιγηρία τον Ιούλιο του 2020 και η οποία ταξίδεψε στα ενδιάμεσα χρόνια σε 21 άλλες χώρες της Αφρικής, προκαλώντας εστίες σε 15 από αυτές (στοιχεία ΠΟΥ , δεν φαίνεται)
Η ανάλυση γενετικής αλληλουχίας των ευρωπαϊκών απομονώσεων εντόπισε απόκλιση από τις πλησιέστερες γνωστές απομονώσεις NIE-ZAS-1, υποδεικνύοντας ότι πριν από την ανίχνευση στην Ευρώπη, ο ιός κυκλοφορούσε αλλού χωρίς να ανιχνευθεί για περίπου 1 χρόνο.
Επιπλέον, και αξιοσημείωτα, η ανάλυση έδειξε ευρεία γενετική διακύμανση μεταξύ των ευρωπαϊκών απομονώσεων, τόσο μεταξύ χωρών, όσο και εντός χωρών, ακόμη και μεταξύ απομονώσεων από τον ίδιο χώρο δειγματοληψίας
Αυτό υποδηλώνει ένα ασυνήθιστο γεγονός κατά το οποίο πιθανόν να πραγματοποιήθηκαν πολλές σχεδόν ταυτόχρονες και προφανώς ανεξάρτητες εισαγωγές, από τοποθεσία εκτός των λεκανών απορροής των ευρωπαϊκών δικτύων επιτήρησης ιών της πολιομυελίτιδας.
Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι έχει σημειωθεί ευρεία τοπική κυκλοφορία στην Ευρώπη από τις εισαγωγές VDPV2 το 2024 που περιγράφονται παραπάνω. Ωστόσο, οι εισαγωγές ιών πολιομυελίτιδας μπορούν και οδηγούν σε εστίες αν ο ιός βρει το δρόμο του σε μη εμβολιασμένα άτομα.
Αυτό συνέβη πρόσφατα στο Τατζικιστάν και την Ουκρανία το 2021 και στο Ισραήλ και στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2022.
Το 2022 και το 2023, τα κρούσματα VDPV2 επηρέασαν χώρες που είχαν υψηλή συνολική κάλυψη εμβολιασμού αλλά τοπικά θύλακες κάτω -ανοσοποιημένες κοινότητες με στενούς κοινωνικούς δεσμούς· εκτός από το Ισραήλ και το Ηνωμένο Βασίλειο, γενετικά συνδεδεμένα στελέχη VDPV2 ανιχνεύθηκαν στον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ξέσπασμα οδήγησε σε δύο παραλυτικές περιπτώσεις πολιομυελίτιδας σε μη εμβολιασμένα άτομα στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης και στο Βόρειο Ισραήλ.
Αυτά τα κρούσματα ήταν μια οδυνηρή υπενθύμιση ότι παρά τη γενική υψηλή εθνική κάλυψη, εφόσον οι χώρες έχουν υποπληθυσμούς που δεν εμβολιάζονται επαρκώς, η σταθερή ροή εισαγωγών ιών πολιομυελίτιδας θα μπορούσε να βρει πρόσφορο έδαφος που οδηγεί σε κυκλοφορία και σε παραλυτικά κρούσματα.
Αυτό μπορεί και πρέπει να αποτραπεί.
Γενικά, οι πέντε χώρες που ανέφεραν ανίχνευση VDPV2 το 2024 διατήρησαν υψηλή εθνική κάλυψη ανοσοποίησης με τρεις δόσεις εμβολίου αδρανοποιημένου ιού πολιομυελίτιδας (IPV), αλλά όλες οι χώρες αντιμετώπισαν διαφορές σε υποεθνικές κοινότητες (στη Γερμανία, τη Φινλανδία, την Πολωνία, την Ισπανία και την Στο Ηνωμένο Βασίλειο συλλογικά, η υποεθνική κάλυψη της τρίτης δόσης εμβολίου πολιομυελίτιδας το 2023 κυμάνθηκε από 43% σε > 99%), αφήνοντας ορισμένους πληθυσμούς χρόνια υποεμβολιασμένους και επικίνδυνα ευάλωτους στη μόλυνση από ιό πολιομυελίτιδας και κίνδυνο παράλυσης εάν εκτεθούν σε εισαγόμενο ιό. Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΕ/ΕΟΧ), το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) εκτίμησε ότι κατά τη διάρκεια της δεκαετούς περιόδου από το 2012 έως το 2021, περίπου 2,4 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας μεταξύ 12 και 23 μηνών μπορούν να δεν έχουν λάβει τις απαιτούμενες τρεις δόσεις εμβολίου που περιέχει πολιομυελίτιδα για να διασφαλιστεί ότι προστατεύονται
Οι ενημερωμένες εκτιμήσεις έχουν προσθέσει άλλα 600.000 παιδιά για τα έτη 2022 και 2023 που μπορεί να έχασαν τον εμβολιασμό τους
Για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος επιδημιών, οι χώρες πρέπει να λάβουν επείγουσα δράση για να εντοπίσουν μη και υποεμβολιασμένα άτομα και υποπληθυσμούς και να αναπτύξουν εντατικά και καινοτόμα προγράμματα για να καλύψουν αυτά τα κενά ανοσίας.
Το ECDC δημοσίευσε πιο πρόσφατα μια Ταχεία Αξιολόγηση Κινδύνου για αυτές τις πολλαπλές ανιχνεύσεις, η οποία καθορίζει τις βασικές ενέργειες προτεραιότητας που πρέπει να αναλάβουν όλες οι χώρες στην Ευρώπη, επειγόντως, για την πρόληψη ή τον περιορισμό κάθε πιθανής τοπικής μετάδοσης ιών πολιομυελίτιδας
Το Περιφερειακό Γραφείο για την Ευρώπη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) δημοσίευσε επίσης οδηγίες για την υποστήριξη των χωρών στον εντοπισμό, την αντιμετώπιση και την παρακολούθηση των ανισοτήτων στον εμβολιασμό, ακολουθώντας μια σταδιακή προσέγγιση που περιλαμβάνει τριγωνισμό και ανάλυση δεδομένων, διαμορφωτική έρευνα για τον εντοπισμό φραγμών στον εμβολιασμό και προσαρμοσμένες πολιτικές, στρατηγικές και πρακτικές προγράμματος για την αύξηση της απορρόφησης
Ένα μέλλον χωρίς πολιομυελίτιδα παραμένει ο στόχος μας, αλλά δεν είναι καθόλου σίγουρο. Η συνεχιζόμενη εξάπλωση των ιών της πολιομυελίτιδας παγκοσμίως και η αυξημένη συχνότητα ανίχνευσης ιών πολιομυελίτιδας τον περασμένο χρόνο στην Ευρώπη και τις γειτονικές περιοχές καθιστούν την πορεία προς την εκρίζωση να φαίνεται όλο και πιο εύθραυστη.
Όπως ορίζεται στην Ευρωπαϊκή Ατζέντα Εμβολιασμού 2030 στη στρατηγική εκρίζωσης της πολιομυελίτιδας GPEI και στο Παγκόσμιο Σχέδιο Δράσης για την Επιτήρηση της Πολιομυελίτιδας 2025–2026 [κάθε χώρα πρέπει να παραμείνει σε εγρήγορση – να ανιχνεύει την παρουσία ιών πολιομυελίτιδας μέσω ευαίσθητης επιτήρησης συστήματα? προετοιμασμένοι – να ενεργούν γρήγορα εάν ανιχνευθεί οποιαδήποτε κυκλοφορία. και δεσμεύτηκε – να διατηρήσει υψηλή εμβολιαστική κάλυψη σε κάθε κοινότητα κάθε χρόνο έως ότου επιτευχθεί η παγκόσμια εκρίζωση της πολιομυελίτιδας.
Η έλλειψη συνεχούς προόδου σε οποιονδήποτε από αυτούς τους τομείς αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης επιδημίας πολιομυελίτιδας και, μαζί με αυτόν, τη δυνατότητα συνεχούς μετάδοσης, απώλειας της κατάστασής μας χωρίς πολιομυελίτιδα και σημαντική οπισθοδρόμηση στην πορεία προς την παγκόσμια εκρίζωση.
Ο ΠΟΥ και το ECDC συνεχίζουν τη στενή συνεργασία τους για να υποστηρίξουν τις εθνικές και τοπικές αρχές δημόσιας υγείας σε αυτές τις προσπάθειες, συμπεριλαμβανομένης της παροχής τεχνικής καθοδήγησης και πόρων για αποτελεσματική επιτήρηση και αντιμετώπιση της επιδημίας, διευκόλυνση της ανταλλαγής δεδομένων και γενετικής αλληλουχίας για την παρακολούθηση των στελεχών του ιού της πολιομυελίτιδας και την παροχή βοήθειας σε την ανάπτυξη και εφαρμογή στοχευμένων στρατηγικών επικοινωνίας κινδύνου και δέσμευσης της κοινότητας για την αύξηση της αποδοχής των εμβολίων και την ενίσχυση της απορρόφησης του εμβολιασμού, όλα αυτά διατηρώντας την επαγρύπνηση και τη συνεχή παρακολούθηση της κατάστασης
Τα τελευταία στάδια της παγκόσμιας στρατηγικής για την εκρίζωση της πολιομυελίτιδας αντιμετωπίζουν τις μεγάλες προκλήσεις της εξάλειψης των άγριων ιών πολιομυελίτιδας σε ενδημικές χώρες, αφενός και της αναχαίτισης των εστιών που προκαλούνται από κυκλοφορούντα ιούς πολιομυελίτιδας που προέρχονται από εμβόλια (cVDPVs) από την άλλη.
Επιπλέον, πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αποτρέψουμε, με κάθε μέσο, την αναζωπύρωση της πολιομυελίτιδας σε περιοχές απαλλαγμένες από πολιομυελίτιδα.
Η Ευρώπη παραμένει δεσμευμένη να κάνει το ρόλο της στο πλαίσιο όλων των ανελέητων παγκόσμιων προσπαθειών προς αυτή την κατεύθυνση και έχει πλήρη ικανότητα να το πράξει με επιτυχία.
eurosurveillance.org