ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ — Στις 12 Σεπτεμβρίου, δύο φορτηγά που μετέφεραν 69 βαριά έγκυες δαμαλίδες αναχώρησαν από ένα αγρόκτημα στο γερμανικό κρατίδιο του Βραδεμβούργου σε ένα ταξίδι άνω των 2.000 χιλιομέτρων προς την Τουρκία.
Ούτε οι αγελάδες ούτε τα αγέννητα μοσχάρια τους έφτασαν ποτέ στον προορισμό τους. Ένα γραφειοκρατικό εμπόδιο στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ καθήλωσε τα ζώα, σε άθλιες συνθήκες, για ένα μήνα. Κάποιοι πέθαναν, αλείφοντας τη δική τους κοπριά, ενώ οι υπόλοιποι κατέληξαν να σφάζονται μετά από βδομάδες αγωνίας, χωρίς αναισθησία.
Τα σύνορα της Βουλγαρίας-μέλους της ΕΕ με την Τουρκία είναι ένα σημαντικό σημείο διέλευσης ζώντων ζώων όπου έχουν παρατηρηθεί επαναλαμβανόμενα περιστατικά παραμέλησης και σκληρότητας από ΜΚΟ για πάνω από μια δεκαετία. Τα ευρήματά τους αποκαλύπτουν ελαττώματα στους απαρχαιωμένους κανόνες που διέπουν τις μεταφορές ζώων εντός της ΕΕ και την έλλειψη εποπτείας κατά τη διέλευση των εξωτερικών της συνόρων.
Εκατοντάδες χιλιάδες αγελάδες εξάγονται στην Τουρκία κάθε χρόνο, πολλές από τις οποίες δεν αναφέρονται στις βάσεις δεδομένων της ΕΕ. Πάνω από τα μισά φορτηγά που παρακολουθούνται από ΜΚΟ περιμένουν περισσότερες από έξι ώρες στα σύνορα — με ζώα κολλημένα στο σκάφος και συχνά ταλαιπωρημένα μετά από ένα μακρύ ταξίδι. Σε τρεις στις 10 περιπτώσεις, οι καθυστερήσεις διαρκούν περισσότερο από μία ημέρα.
Στην περίπτωση των δαμαλίδων από το Βραδεμβούργο, ήταν το ξέσπασμα μιας ασθένειας που δηλώθηκε και ένα διοικητικό λάθος που σφράγισε τη μοίρα τους. Οι ίδιες οι αγελάδες δεν είχαν μολυνθεί.
«Αυτό συμβαίνει ξανά και ξανά σε αυτά τα σύνορα», είπε η Iris Baumgärtner, αντιπρόεδρος του Animal Welfare Foundation, εξηγώντας ότι τα ζώα είναι πρακτικά «κολλημένα στη γη του κανενός».
Μετά από αυτό το περιστατικό, η Αυστρία ζήτησε συζήτηση σχετικά με την επιβολή de facto απαγόρευσης εξαγωγής ζώντων ζώων από την ΕΕ στην Τουρκία σε συνεδρίαση των επικεφαλής κτηνιάτρων στις 6 Νοεμβρίου. Υποστηρίζει ότι τέτοιες περιπτώσεις αποδεικνύουν ότι η αρχή της προφύλαξης στις τρέχουσες μεταφορές της ΕΕ οι κανόνες δεν τηρούνται.
Πιάστε 22
Τα κρούσματα της νόσου του καταρροϊκού πυρετού του προβάτου (BTV), ενός ιού που μεταδίδεται από έντομα που επηρεάζει τα βοοειδή και τα πρόβατα, εκτινάσσονται στα ύψη σε ολόκληρη την Ευρώπη. Για να προστατευθούν από την εξάπλωσή του, χώρες όπως η Τουρκία έχουν επιβάλει περιορισμούς στις εξαγωγές ζώντων ζώων από περιοχές όπου έχει εντοπιστεί ο ιός.
Η Γερμανία δεν θεωρείται απαλλαγμένη από καταρροϊκό πυρετό, αλλά ούτως ή άλλως τα βοοειδή στάλθηκαν στην Τουρκία. Αυτό δεν έπρεπε να είχε συμβεί ποτέ, σύμφωνα με το υπουργείο Γεωργίας της χώρας.
«Το Κτηνιατρικό Γραφείο του Βρανδεμβούργου βασίστηκε στις πληροφορίες που παρείχε ο εισαγωγέας ότι η Τουρκία θα δεχόταν επίσης κτηνιατρικά πιστοποιητικά όπου είχε ακυρωθεί το καθεστώς χωρίς BTV», είπε εκπρόσωπος του υπουργείου στο POLITICO.
Ωστόσο, τέσσερις ημέρες μετά την αναχώρηση των ζώων από το Βρανδεμβούργο, οι τουρκικές αρχές αρνήθηκαν την είσοδο στο φορτίο.
«Η δήλωση [του Τούρκου εισαγωγέα], την οποία το Κτηνιατρικό Γραφείο δεν είχε επαληθεύσει, οδήγησε σε αυτή την υπόθεση τη λήψη απόφασης που προκάλεσε τεράστια ταλαιπωρία στα ζώα», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
Ο Baumgärtner, ο οποίος ήταν παρών στα σύνορα μέχρι τη σφαγή των ζώων, θυμάται τη δυσοσμία από τα φορτηγά όπου βρίσκονταν οι αγελάδες. Σε θερμές θερμοκρασίες, τα νεκρά ζώα έμειναν στο πλοίο, ενώ εκείνα που ήταν ακόμη ζωντανά στέκονταν μέχρι τον αστράγαλο στα περιττώματα τους.
Μερικές από τις δαμαλίδες γέννησαν χωρίς κτηνιατρική επίβλεψη και σε τόσο ανθυγιεινές συνθήκες που τα μοσχάρια τους πέθαναν λίγο μετά. Στο τέλος 13 μοσχάρια και 8 αγελάδες πέθαναν στα δύο φορτηγά, ανέφερε η ΜΚΟ .
Τα πράγματα δεν βελτιώθηκαν όταν οι τουρκικές αρχές υποχώρησαν και επέτρεψαν στα ζώα να σταλούν σε ένα σφαγείο στην Αδριανούπολη, 20 χλμ. από τα σύνορα.
«Στο σφαγείο ξεφόρτωναν τα ζώα που ήταν ακόμα ζωντανά. Υπήρχε επίσης ένα νεογέννητο μοσχάρι το οποίο ήταν ακόμα ζωντανό, αλλά η μητέρα ήταν πεσμένη [δεν μπορούσε να σταθεί όρθια]», εξήγησε ο ακτιβιστής.
Με πολλές αγελάδες να μην μπορούν να κινηθούν, «έβαλαν σχοινιά στα πόδια τους … σέρνοντάς τες έξω από το φορτηγό». Τους άφησαν εκεί όλη τη νύχτα και τους έσφαξαν μόνο την επόμενη μέρα, πρόσθεσε.
Σε αντίθεση με την ΕΕ, στην Τουρκία τα ζώα μπορούν να σφάζονται χωρίς προηγούμενη αναισθητοποίηση, που σημαίνει ότι θανατώθηκαν χωρίς αναισθησία και τα υπόλοιπα αγέννητα μοσχάρια πνίγηκαν στις μήτρες της μητέρας τους.
Το τουρκικό υπουργείο Γεωργίας δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό.
Τα χέρια δεμένα
Καθώς εκτυλίχθηκε η τραγωδία, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ και οι γερμανικές αρχές παρέμειναν σε επαφή με την τουρκική πλευρά για να επιλυθεί το θέμα το συντομότερο δυνατό.
Αρχικά, η Γερμανία πρότεινε τη σφαγή των αγελάδων στην ΕΕ — παρόλο που είχαν βγει αρνητικές για την ασθένεια. Αλλά η επανεισαγωγή ζώων στο μπλοκ δεν επιτρέπεται σύμφωνα με τους υγειονομικούς κανόνες του, ακόμη και σε τέτοιες περιπτώσεις.
Σε άλλες περιπτώσεις, τα ζώα μπορούν να μεταπωληθούν σε άλλες χώρες – όπως το Ιράκ ή ο Λίβανος – αλλά οι φιλοζωικές οργανώσεις αντιτάχθηκαν σε αυτό, καθώς θα έθετε ζώα που βρίσκονται ήδη σε εξασθενημένη κατάσταση στη δοκιμασία ενός άλλου ταξιδιού μεγάλων αποστάσεων.
Έγινε σαφές ότι η μόνη διέξοδος ήταν η σφαγή τους, αλλά και αυτό χρειάστηκε χρόνο.
«Τα γερμανικά αιτήματα για υποστήριξη από τις τουρκικές αρχές σε αυτό το θέμα έμειναν αρχικά αναπάντητα. Μόνο μετά από μια σκληρή μάχη κατέστη δυνατό να διασφαλιστεί ότι τα ζώα θα μεταφερθούν σε ένα τουρκικό σφαγείο», είπε ο Γερμανός εκπρόσωπος.
Η καθυστέρηση επίλυσης ήταν μια διαφωνία μεταξύ του πωλητή και του εισαγωγέα για την τύχη της αποστολής των 170.000 ευρώ, σύμφωνα με την Baumgärtner.
Κατ’ αρχήν, μια τέτοια κατάσταση θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί βάσει των νέων κανόνων που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το προσχέδιο προβλέπει αυστηρότερες απαιτήσεις για τις εξαγωγές, συμπεριλαμβανομένου ενός οργανισμού πιστοποίησης που αξιολογεί τις συνθήκες σε τρίτες χώρες και για την επιβεβαίωση της αρχής της χώρας υποδοχής ότι όλα τα έγγραφα είναι εντάξει πριν από την έναρξη της μεταφοράς. Επιδιώκει επίσης να ελαχιστοποιήσει τις καθυστερήσεις με την καθιέρωση γρήγορων λωρίδων και την έγκαιρη επιθεώρηση ζώντων ζώων.
Ωστόσο, η ίδια η Κομισιόν το 2016 παραδέχτηκε ότι «δεν είχε νομική εξουσία να επιβάλει τα πρότυπα της ΕΕ στην Τουρκία». Και αυτό παρά την προηγούμενη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που υπαγόρευε ότι η ΕΕ είναι υποχρεωμένη από τους δικούς της κανόνες να διασφαλίζει ότι τηρούνται τα πρότυπα καλής μεταχείρισης των ζώων μέχρι τον τελικό προορισμό τους.
Απαγόρευση εξαγωγών ζωντανών
Στην πράξη, πολλές φιλοζωικές οργανώσεις και ορισμένες κυβερνήσεις της ΕΕ θεωρούν ότι μόνο η απαγόρευση των εξαγωγών ζώντων ζώων σε τρίτες χώρες θα αποτρέψει τέτοια περιστατικά. Τον Μάιο τέθηκε σε ισχύ η βρετανική απαγόρευση εξαγωγής ζώντων ζώων για σφαγή.
«Αυτή η υπόθεση δείχνει ότι κανείς δεν μπορεί πραγματικά να επηρεάσει το τι συμβαίνει σε μια τρίτη χώρα, επειδή έχει εντελώς άλλους κανονισμούς», δήλωσε ο Baumgärtner από τη ΜΚΟ για την ευζωία των ζώων.
Εν τω μεταξύ, ένα άλλο φορτηγό που μετέφερε 47 έγκυες δαμαλίδες από τη Ρουμανία έχει κολλήσει στο ίδιο σημείο από τις 18 Οκτωβρίου. Δύο έχουν ήδη πεθάνει, αναφέρουν βουλγαρικά μέσα ενημέρωσης .
Και δεν είναι μόνο τα χερσαία σύνορα. Υπήρχε παρόμοια περίπτωση στην Ισπανία πριν από δύο χρόνια, όταν δύο πλοία με σχεδόν 3.000 αγελάδες απορρίφθηκαν από τις τουρκικές αρχές λόγω φόβου καταρροϊκού πυρετού. Η Ισπανία είχε στείλει εκ των προτέρων τα πιστοποιητικά των ζώων και έγιναν δεκτά από την Τουρκία, σύμφωνα με τις ισπανικές αρχές. Ως αποτέλεσμα, τα μεταφορικά πλοία περιπλανήθηκαν στη θάλασσα για δύο μήνες έως ότου τελικά τα ζώα σφαγιάστηκαν στην Ισπανία.
«Το θεμελιώδες πρόβλημα συνεχίζει να βρίσκεται στη μεταφορά ζώων σε μεγάλες αποστάσεις», δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Γεωργίας Τζεμ Οζντεμίρ την εβδομάδα που σφάχτηκαν τα ζώα. «Πρέπει να έχουμε επιτέλους μια αποτελεσματική λύση, και αυτό σημαίνει μια σε επίπεδο ΕΕ».
Το παιχνίδι των ηττημένων
Παρόλο που μια πρόταση για τη μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τη μεταφορά ζώων που ισχύουν εδώ και δύο δεκαετίες βρίσκεται επιτέλους στο τραπέζι, τα πράγματα εξακολουθούν να μην προχωρούν.
Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), με την υποστήριξη άλλων κοινοβουλευτικών ομάδων, θέλει να πάρει άλλο ένα τάιμ άουτ , λέγοντας ότι χρειάζονται περισσότερα δεδομένα για την αξιολόγηση του αντίκτυπου των νέων κανόνων.
Για αυτό, ο κεντροδεξιός Ρουμάνος ευρωβουλευτής και συνεισηγητής Daniel Buda ζήτησε μια μελέτη από την εσωτερική ερευνητική υπηρεσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (EPRS), η οποία μπορεί να διαρκέσει έως και έξι μήνες.
«Για να έχουμε μια καλή έκθεση, βασισμένη στην πραγματικότητα του πεδίου, αυτή η μελέτη είναι απαραίτητη», είπε στο POLITICO. «Μόλις έχουμε αυτά τα δεδομένα, θα περάσουμε στο επόμενο στάδιο».
Εκτός από την εκτίμηση επιπτώσεων που συνοδεύει την πρόταση της εκτελεστικής εξουσίας της ΕΕ, το ίδιο το Κοινοβούλιο δημιούργησε μια ειδική επιτροπή για την προστασία των ζώων κατά τη μεταφορά (ANIT) μεταξύ 2020 και 2021.
Η επιτροπή — στην οποία περιλαμβανόταν η Βούδα — πραγματοποίησε ακροάσεις με ειδικούς, συγκέντρωσε και δημοσίευσε έρευνα, συμβουλεύτηκε τα κράτη μέλη και ανέλαβε αποστολές διερεύνησης στοιχείων. Το αποτέλεσμα ήταν μια έκθεση με συστάσεις για τη βελτίωση των κανόνων μεταφοράς ζώων, ορισμένες από τις οποίες συμπεριλήφθηκαν στην πρόταση της ίδιας της Επιτροπής.
Η ευρωβουλευτής των Πρασίνων Τίλι Μετς, επίσης συνεισηγητής για τον φάκελο, αντιτάχθηκε στην καθυστέρηση.
«Θεωρώ ότι είναι κορυφαία προτεραιότητα να ξεκινήσουμε τις εργασίες για την πρόταση της Επιτροπής για τον κανονισμό για τη μεταφορά ζώων το συντομότερο δυνατό», είπε στο POLITICO, προσθέτοντας ότι υπάρχουν ήδη «επαρκή στοιχεία για να αρχίσουμε να εξετάζουμε την πρόταση, επομένως δεν χρειάζεται να καθυστερήσει περαιτέρω τη διαδικασία με μια ακόμη μελέτη EPRS».
Ενώ οι νέοι κανόνες υπολείπονται σε πολλές πτυχές κατά την άποψη των ομάδων καλής μεταχείρισης των ζώων, είναι πρόθυμοι να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για αυτούς, καθώς θα μπορούσαν να έχουν αποτρέψει καταστάσεις όπως αυτές που παρατηρούνται στα τουρκικά σύνορα.
«Ενώ δεν μπορείτε να γυαλίσετε ένα τουρσί, μπορείτε να το κυλήσετε σε γκλίτερ. Είναι καιρός να προχωρήσουμε και να σταματήσουμε με αυτές τις καθυστερήσεις», δήλωσε ο επικεφαλής της ΜΚΟ Four Paws, Joe Moran.
Στο Συμβούλιο της ΕΕ, οι ειδικοί των κρατών μελών δεν βιάζονται επίσης. Οι τεχνικές συζητήσεις, που μόλις πρόσφατα ξεκίνησαν, προχωρούν «ήρεμα και με κοινή λογική», δήλωσε στο POLITICO ένας διπλωμάτης της ΕΕ, λέγοντας ότι προτιμούν «αυτό που βγαίνει είναι κάτι στέρεο και μπορεί πραγματικά να εφαρμοστεί».
Καθώς οι συνομιλίες συνεχίζονται, τα ελαττώματα στους ισχύοντες κανόνες μεταφορών του μπλοκ αποκαλύπτονται σκληρά από περιστατικά όπως οι γερμανικές δαμαλίδες στα τουρκικά σύνορα της ΕΕ — προκαλώντας πόνο στα ζώα που έχουν πληγεί και οικονομική δυσφορία στις εμπλεκόμενες εταιρείες. POLITICO